Vai trò của Luật sư trong Vụ án hình sự

Trong tố tụng hình sự, Tòa án và Viện Kiểm sát là cơ quan có chức năng buộc tội thì bên cạnh đó có chức năng gỡ tội hay chức năng bào chữa của Luật sư. Cùng với chức năng buộc tội, sự hiện hữu của chức năng bào chữa là một trong những điều kiện cần thiết giúp cho phán quyết của Tòa án được công bằng, khách quan.

Những đối tượng bị buộc tội thường dễ rơi vào trạng thái tâm lý căng thẳng, dồn ép, không nhận thức hết những tình tiết buộc tội, những tình tiết gỡ tội hoặc những tình tiết khác có ý nghĩa đối với vụ án nên họ khó có khả năng thực hiện quyền tự bào chữa.

Hơn nữa, phần lớn người bị buộc tội không có kinh nghiệm, kiến thức pháp lý cần thiết để thực hiện quyền tự bào chữa, trong khi đó chức năng buộc tội trong tố tụng hình sự thuộc về Kiểm sát viên của Viện kiểm sát – những người có trình độ chuyên môn đảm nhiệm. Chính vì vậy, Luật sư cần tham gia tố tụng trong vụ án hình sự để bào chữa cho bị can, bị cáo trong vụ án hình sự. Khi đó Luật sư sẽ hợp tác với cơ quan tố tụng trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử để giúp cho Tòa án giải quyết vụ án một cách khách quan, chính xác và đúng pháp luật.

Người bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án hình sự có quyền nhờ luật sư bảo vệ quyền lợi cho mình. Luật sư được tham gia tố tụng từ khi khởi tố bị can. Đương sự trong vụ án hình sự là những đối tượng có quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm hại, bị ảnh hưởng và rất cần có Luật sư để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp đó. Do đó, tất cả những hoạt động của Luật sư đều phải nhằm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp cho đương sự một cách tốt nhất.

Để giải quyết một vụ án hình sự thường được trải qua năm giai đoạn tố tụng hình sự đó là: giai đoạn khởi tố vụ án hình sự, giai đoạn điều tra vụ án hình sự, giai đoạn truy tố, giai đoạn xét xử và giai đoạn thi hành án. .

Thời điểm bắt đầu là từ khi nhận được những thông tin đầu tiên về việc thực hiện hành vi phạm tội và kết thúc bằng quyết định về việc khởi tố (hoặc không khởi tố) vụ án hình sự có liên quan đến hành vi đó.

Luật sư sẽ tham gia khi có quyết định khởi tố bị can. Đối với bắt người trong trường hợp khẩn cấp và bắt người phạm tội quả tang hoặc đang bị truy nã thì Luật sư tham gia tố tụng từ khi có quyết định tạm giữ.

Luật sư sẽ tiến hành trao đổi và tư vấn pháp luật cho bị can, đương sự.

Đề xuất các vấn cần thiết với Cơ Quan Điều Tra, Viện Kiểm Sát để bảo đảm quyền lợi cho bị can, đương sự.

Thời điểm của giai đoạn này được bắt đầu từ khi cơ quan (người) tiến hành tố tụng hình sự có thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự và kết thúc bằng bản kết luận điều tra và quyết định của Cơ quan Điều tra về việc đề nghị Viện kiểm sát truy tố bị can trước Tòa án hoặc đình chỉ vụ án hình sự

Trong giai đoạn này Luật sư tiến hành làm các thủ tục để tham gia bào chữa, tham gia trong việc lấy lời khai, hỏi cung, tiến hành thu thập chứng cứ, phát hiện các sai phạm của Cơ quan Điều tra, từ đó đưa ra các yêu cầu đề xuất.

Tiến hành trao đổi với bị can về sự việc đã xảy ra.

Thời điểm của giai đoạn này được bắt đầu từ khi Viện kiểm sát nhận được các tài liệu của vụ án hình sự (bao gồm cả kết luận điều tra và đề nghị truy tố) do Cơ quan điều tra chuyển đến và kết thúc bằng việc Viện kiểm sát ra một trong ba loại quyết định sau: Truy tố bị can trước Tòa án bằng bản cáo trạng (kết luận về tội trạng); Trả lại hồ sơ để điều tra bổ sung; Đình chỉ hay tạm đình chỉ vụ án hình sự.

Luật sư tiến hành nghiên cứu hồ sơ, tổng hợp chứng cứ để bảo vệ thân chủ, tiến hành trao đổi và đề xuất với Viện Kiểm Sát trong trường hợp cần thiết.

Trong giai đoạn này được chia thành hai giai đoạn: giai đoạn chuẩn bị xét xử và giai đoạn tại phiên tòa hình sự. Đây là giai đoạn quan trọng, Luật sư sẽ tiến hành các công việc cần thiết như: nghiên cứu hồ sơ, trao đổi với bị can, bị cáo, thu thập tài liệu chứng cứ, tiến hành tranh luận tại phiên tòa để có thể bảo vệ thân chủ một cách tốt nhất, hiệu quả nhất.

Là thời điểm những bản án và quyết định của Tòa án được đưa ra thi hành. Đây là khi Luật sư giúp gia đình người bị kết án viết đơn khiếu nại,viết đơn xin ân giảm án, làm đơn xin hoãn, xin tạm đình chỉ thi hành án…

Mỗi một giai đoạn khác nhau thì vai trò của Luật sư được thể hiện khác nhau